De Gouden Swipe

/in /door

De gouden swipe fertelt it ferhaal fan de Fryske boer Douwe, dy’t krekt as syn soan Ate, beseten is fan de draverij. Syn grutte passie giet lykwols ten koste fan syn boerespul. Op in dei kin Douwe net oars as jild liene by syn buorman. Troch op buorman syn avances yn te gean fereffenet Douwe ’s frou Lysbet, de skuld. Ate merkt dat syn mem fuortkwynt en beskuldiget de buorman fan troubrek en sjantaazje. Douwe kiest partij foar de buorman en jout syn soan in fiks wan bruien. Woest keart Ate syn âlderlik hûs de rêch ta. De fete tusken heit en soan wurdt besljuchte op ‘e baan, wêr’t beide fûleindich stride om de begearde Gouden Swipe.

De Hogerhússaak

/in /door

Yn de nacht fan 5 op 6 desimber 1895 waard by boer Gatze Haitsma ynbrutsen. Twa manlju mei maskers op krongen it hûs yn, wylst in tredden op wacht stie. Se waarden betrape, mar mei lichte ferwûnings koene se ûntkomme. De bruorren Hogerhuis waarden fan de ynbraak beskuldige en feroardiele ta in finzenisstraf fan 12, 11 en 6 jier. Net elkenien wie derfan oertsjûge dat WIebren, Keimpe en Marten skuldich wiene. Ek jurist Pieter Jelles Troelstra net. Hy hat ûndersyk dien nei dizze saak en sammele nije feiten dy’t yn de rjochting fan trije oare fertochten wiisden. It slagge Troelstra lykwols net de saak op ‘e nij te iepenjen. Fan dit histoaryske drama hat Douwe Tamminga yn 1950 in toanielstik skreaun.

De sonde fan Haitze Holwerda

/in /door

De Sonde fan Haitze Holwerda is ’n samenspel tussen de Frise graidboer út Blessum en drie ongetiders fan ’t Bildt. Derin komme de twee werelden fan Ulbe fan Houten bijnander: syn jeugd in de graidhoek en syn latere leven op ’t Bildt. Feerder speule kristlike en soasiale eleminten ’n belangrike rol. Ok de ôfstand tussen boer en erbaaier loopt as in rooie draad deur’t ferhaal.

De triljende ierde

/in /door

Kieze foar de polityk, betsjutte dat Piter Jelles Troelstra ôfstân nimme moast fan syn Frysk dichterskip. Terpstra symbolissearret de striid yn Troelstra tusken de dichter en de strider, troch in sjonfaam Jildou en in striidfaam Marianne, dy’t beide hieltyd wer op Troelstra ynprate. Se binne symboalen foar twa lûden yn Troelstra sels, dy’t in wikseljende ynfloed hiene op syn hâlden en dragen, ek yn de polityk.
Yn De Triljende Ierde is it kiezen fan Troelstra it haadtéma. Hjir spilet him dat logysk ôf yn it fermidden fan de sosialistyske beweging. Mar eins is Piter Jelles yn dit stik it symboal fan it wifkjen fan in protte minsken tsken har idéalen en de feilige wei. Dat jout De Triljende Ierde in algemiene betsjutting.

De palingopera

/in , /door

Trije ferhaallijnen rinne troch inoar yn dit iepenloftspul. It earste giet oar de ûndergang fan de Firma Visser út Heech (en dermei fan de ieuwenâlde ielhânnel op Londen). It twadde oer it libben fan Bouke Annes Visser, de ferneamede komponist út Heech, dy’t sels ik koarte tiid yn de direksje sitte hat fan de Firma Visser en letter omswalkte yn Dútslân, Sweden, Holland en Italië.
De tredde ferhaallijn is eins net oars as it prebearjen fan de Heegemers om de (sabeare) ‘Palingopera’ fan Bouke Visser te rekonstruerjen en op te fieren. In taak dy’t tige komplisearre wurdt as de komponist persoanlik werom komt nei Heech om himsels der mei te bemoeien. En tagelyk in appeltsje mei it ferline te skillen. De ‘skuldfraach’ oer de ûndergong fan it famyljebedriuw spilet der yn in wichtige rol, mar ek it ferlies fan syn jongste broerke en de haat/leafde ferhâlding mei syn heit.
Njonken musyk fan Bouke Annes Visser wie der yn dit musykteaterstik ek musyk fan Sjoerd van der Veen. De tekst is yn it Nederlânsk en yn it Frysk.

Hoe grutsk wie Pier? / Hoe groot is Pier?

/in /door

Yn fjouwer grutte sênes (mei lieten en in prolooch fan dolfinen) wurdt it lêste part fertelle fan it libben fan Grutte Pier, de ferneamde Fryske held út it begjin fan de 16e ieu. Pier hat as boer alles ferlern troch omswalkjende, frjemde soldaten. Mei stipe fan de hertoch fan Gelre, wreekt er him no op de fijânnen fan de Fryske frijheid: de Bourgondiers en harren bûngenoaten, de Hollanners.
Yn de earste sêne sjogge we Pier en syn maten op de Sudersee in Hollânsk skip oermasterjen. Finzenen geane oerboard. It famke fan in Frysk ealman (dy’t de kant fan de Bourgondiers keas) byt lykwols bretaal fan har ôf. Sy neamt Pier in seerôver, dy’t net better is as syn fijânnen. Letter, by de haadman fan de Geldersen, sjocht Pier in mysterieusk famke, dy’t Pier lêstige fragen stelt. De Gelders haadman trunnet Pier oan yn Holland te plunderjen. Mar it sied fan de twifel docht syn wurk al.
As de dochter fan in bûngenoat fan Pier tjsin him ferklapt dat har heit in ferrieder is om’t er ek de kant fan de Bourgondiers kieze wol, wit Pier net rjocht mear hoe’t er it hat. Húshâldings wurden útinoar skuord en bûngenoaten lykje like min te betrouwen as fijânnen. Tsjin better witten yn lit Pier him noch ien kear foar it karke fan de hertoch fan Gelre spanne. Foar Fryslân smyt it neat op. Teloarsteld lûkt Pier him werom. Op syn stjerbêd krijt er op’e nij besite fan it mysterieuse famke: sy bliket syn eigen dochter ‘yn syn holle’ te wêzen, dy’t altiten socht hat nei har heit. Ek al hat er neat berikt, sy wit dat er dreaun waard troch leafde foar syn minsken, syn lân en foar de frijheid.
De mear earnstige tema’s yn dit stik wurde troch û. o. de dolfinen, de seelju, in nar en ek de famkes tsjinoer Pier ôfwikselle mei humor en in soad aksje.
Jongesrollen kinne ek troch famkes spile wurde. Foar bern fan acht oan’t fjirtjin.
Oarspronklik heal yn it Frysk, heal yn it Nederlânsk skreaun. Om’t er ek in Nederlânsktalige ferzy is soe men it stik TWATILICH spylje kinne (bygelyks Pier en syn maten plus de famkes Frysk, de rest yn it Nederlânsk).

Richard III

/in , , /door

Richard is in man dy’t der alles foaroer hat om oan ‘e macht te kommen.
Nei dat hy de “war of the roses” foar it hûs fan York wûn hat, rjochtet hy syn geweld tsjin syn eigen famylje. Yn in besykjen, wêryn ‘t er neat en nimmen ûntsjocht, om de troan foar himsels op te easkjen lit hy op in slûchslimme manier syn twa bruorren en harren twa soannen fermoardzje. Dernei likwidearret hy oare minsken dy’t him yn it paad rinne, helpt syn frou nei gychem, fermoardet syn hânlanger en wit de dochter fan syn âldste broer krekt oan him te ûntkommen. Uteinlik wurdt dizze “moardmasine” op it slachfjild steande holden.

Mephisto

/in , /door

Dit stik is in bewurking fan de roman Mephisto fan Klaus Mann. Yn dit boek wurdt in part fan it libben beskreaun fan de ferneamde Dútske akteur Gustav Gründgens. Yn de jierren tweintich wie dizze man aktyf yn it artistike, maatskippij-krityske fermidden fan Berlin, mei Klaus Mann en syn suske Erika (bern fan Thomas Mann). Gründgens troude mei kabaretiêre Erika Mann, mar it houlik duorre net lang. Dat hie te krijen mei it opportunisme fan Gründgens, dy’t ek trochspylje woe doe’t de nazi’s yn 1933 oan’e macht kamen. Mei syn rol fan Mephisto (de dúvel) yn Goethe’s ‘Faust’ waard er sels in favoryt fan de nazi’s. Lykwols symbolisearret krekt dizze rol ek it ferrie fan Gründgens as keunstner.
It stik (yn de bewurking fan Arianne Mnouchkine, de Frânske regisseur fan it Théâtre de Soleille) jout in spektakulêr bild fan de tiid fan de jierren tweintich en tritich yn Dútslân, in tiid fan artistike frijheid en ûnderdrukking, fan freonskip en ferrie.

De Hogerhuissaek

/in , /door

Yn de nacht fan 5 op 6 desimber 1895 waard by boer Gatze Haitsma ynbrutsen. Twa manlu mei maskers op krongen it hûs yn, wylst in tredden op wacht stie. Se waarden betrape, mar mei lichte ferwûnings koene se ûntkomme.
De bruorren Hogerhuis waarden fan de ynbraak beskuldige en feroardiele ta in finzenisstraf fan 12, 11 en 6 jier. Net elkenien wie derfan oertsjûge dat WIebren, Keimpe en Marten skuldich wiene. Ek jurist Pieter Jelles Troelstra net. Hy hat ûndersyk dien nei dizze saak en sammele nije feiten dy’t yn de rjochting fan trije oare fertochten wiisden. It slagge Troelstra lykwols net de saak op en nij te iepenjen.
Fan dit histoaryske drama hat Douwe Tamminga yn 1950 in toanielstik skreaun.

De greate keizer

/in , , /door

De lêste keizer fan it grutte Romeinske Ryk, Romulus, wit dat syn steat allinnich noch mar rjochte is op ûnderdrukking en dat der gjin inkele moraal mear hearsket yn it eartiids sa machtige ryk. Hy beslút ta passyf ferset. Op syn paleis op it plattelân fersoarget er syn hinnen en docht neat om it leger fan de ynfallende Germanen ûnder lieding fan Odoakar te kearen. Hy wachtet oan’t syn ryk falt en as dat bart is, ferwachtet er dat Odoaker him deadzje sil. Mar as Odoaker ferskynt wol dy himsels krekt oan de ‘grutte’ Romulus ûnderwerpe. Krekt om’t er sa’n anty-held is moat Romulus te foar kommen dat de Germanen no in ‘folk fan helden’ wurden (en dus letter krekt sokke ûnderdrukkers wurde sille as de Romeinen wienen) – sa tinkt Odoaker. Mar Romulus wol net. Hy lit de troan oan Odoaker, dy’t no op syn beurt wachtet op syn neef Theoderich. Dizze Theoderich sil beslist de nije keizer ombringe en dan in nij, krekt sa bloedich en tiidlik ryk grûnfêste as it Romeinske Ryk wie.

De gouden swipe

/in /door

De gouden swipe fertelt it ferhaal fan de Fryske boer Douwe, dy’t krekt as syn soan Ate, beseten is fan de draverij. Syn grutte passie giet lykwols ten koste fan syn boerespul. Op in dei kin Douwe net oars as jild liene by syn buorman. Troch op buorman syn avances yn te gean fereffenet Douwe ’s frou Lysbet, de skuld. Ate merkt dat syn mem fuortkwynt en beskuldiget de buorman fan troubrek en sjantaazje. Douwe kiest partij foar de buorman en jout syn soan in fiks wan bruien. Woest keart Ate syn âlderlik hûs de rêch ta. De fete tusken heit en soan wurdt besljuchte op ‘e baan, wêr’t beide fûleindich stride om de begearde Gouden Swipe.

De reade hoanne op Lautastate

/in , , /door

Yn it jier 1748 giet Lauta State te Wier yn flammen op. Oanstutsen troch it folk, dat yn opstân komt. Se kinne de belestingen net mear opbringe wylst de eallju mar troch feestfiere.

Sil de strânjutter

/in , , /door

Sil, de hertstochtlike strânjutter, weaget as minskerêder meardere kearen syn libben. Hy rêdt út de wylde see in lyts famke út in boatsje fan in Sweedske brik, dy’t op it strân slein is. Sil neamt it famke Lobke en nimt har yn syn húshâlding op. Se bringe har grut mei harren beide soannen, de drokke Jelle en de sêfte Wietse.
Bewurking fan de ferneamde roman.

de Likedielden

/in , , /door

Undertitel: “By it Brette Botsje op Bosterharne”. Ferhaal út de tiid fan de Skieringers en de Fetkeapers. Fierders
(noch gjin beskriuwing)

Ferrie yn Ferwert

/in , , /door

Stik út de tiid fan de Hertoch fan Saksen. Skreaun foar Ferwert.
Fierders (noch gjin beskriuwing).

Jan Pitersoan Koen

/in , /door

In 1930 wurke Slauerhoff oan in biografy oer Jan Pitersoan Koen. Dizze opdracht hat hy net ôfmakke. Dêr troch hat er wierskynlik ynspiraasje krigen om dit toanielstik te skriuwen. It giet oer Sara Specx, de steatsjuffer yn it hof fan Koen, en de faandrich Cortenhoeff. Koen, dy’t de ferhâlding as ûnsedich beskôget, lit Cortenhoeff terjochtstelle en Sara giselje. As Jacques Specx, lid fan de rie fan Indië en heit fan Sara, weromkomt, bekroadet hy him oer it lot fan syn dochter en wegeret op it nachtmiel fan har rjochters te kommen.

Gepiel mei it segel fan Baarderadiel

/in , /door

It stik spilet om 1750 hinne, foar it grutste part op it doarpsplein, mei in skandpeal dêr’t Simen Simens yn beklonken wurdt om’t er fan de grytman sein hat dat er in bolleholle hat. In koartswilich stik mei gâns mooglikheden fan klaaiing en dekor, dêr’t allerhande doarpsfigueren fan dy tiid har gerak krije, en dat te pas makke wurde kin op eigen kontrei.

Kleasterstik (wurktitel)

/in , /door

Foeck, in frou fan tweintich jier sit yn it kleaster. Op eigensinnige wize hâldt sy har dwaande mei it leauwen. Sa oanbid sy it krusifiks yn har keamer, mar dat wurdt har troch it abdis ferbean. Dochs giet se hjir mei troch. Jutte sjocht it, mar seit ta om neat te sizzen tsjin it abdis. Op in goede dei moat Jutte by it abdis komme. Se krijt te hearren dat har foarderings yn it kleasterlibben net al te grût binne. Jutte fielt har yn it nau dreaun. Om wer wat yn in goed bledsje te kommen lit se har ûntfalle dat Foeck noch altyd mei it krusifiks praat. Hjirtroch moat Foeck by Tyetz, it abdis kommem, se moat it kleaster ferlitte. Der wurdt har noch ien geunst j¹n: se mei prate mei hear Wigla. Wigla is ek in freon fan Tyetz en sa besiket Foeck ynfloed út te oefenjen op it beslút fan Tyetz.

Simson

/in , /door

In stik neffens it bekende ferhaal fan Simson út de bibel. It stik is op poëtyske wize skreaun.