De fammen

Twa tsjinstfamkes, en suskes, wachtsje thús op de komst fan harren ‘mefrou’. Eins sitte de fammen finzen yn it hûs en yn harren posysje as ûnderhearrige. Om hjirmei om te gean dogge se spultsjes. Solange docht krekt as hja ‘Mefrou’ is en Claire ‘spilet’ tsjinstfamke. Hieltyd wer wurde de grinzen fan it spul ferkend, de rigels oertrêde en de rollen ferwiksele. Yn it spul om de macht wurdt harren posysje ôfwiksele mei skuldbekentenissen en boetedwanings. Ut de lustgefoelens dêr’t ek de (spile) ûnderdrukking mei mank giet, docht bliken dat hja net by steat binne harren los te meitsjen fan ‘e besnijing dêr’t ‘Mefrou’ harren yn hâldt.
Yn it spul wurdt fantasearre en dreamd oer frijheid en langstme, mar hja sitte te fest yn harren rol fan ûnderhearrigen.
Ut wraak hawwe de famkes de (kriminele) frijer fan ‘Mefrou’ beskuldige, wêrtroch dizze hear efter de doarren set is. Mei in kwea-aardich plesier genietsje de famkes fan harren wraaknimming. Mar dat slacht om yn eangst as hja troch ‘Mefrou’ belle wurde dat de man wer frijlitten wurdt. It plan ûntstiet om harren ‘Mefrou’ te fermoardzjen. De fammen beseffe dat hja net langer by steat binne om mei harren destruktive fantasyën troch te gean, of te ûntkommen oan harren werklike situaasje. As harren ‘Mefrou’ lang om let thús komt, hawwe de famkes al har attributen, dy’t hja brûkten yn harren spul, wer opromme en hja ûntfange har mei flaaikerijen en tsjinstigens. De fergiftige tee dringt hja lykwols net. Yn in uterst besykjen om har mei har gebiedster te idintifisearjen, drinkt Solange de tee úteinlik sels op.

Kommintaar:
Ien fan de nei-oarlochske klassikers. Genet, dy’t sels in ‘kansearm’ ferline hie as dief en finzene, wit as gjin oarenien foarm te jaan oan de geheimsinnige relaasje dy’t der bestiet tusken feint en master, fantasy en werklikheid, pine en genot.
Mei ‘De Fammen’ woe hy gjin realistysk toaniel skriuwe of in sosjale oanklacht dwaan. Hy socht nei foarmen om de belibbing fan allerhanne gefoelens fan binnenút te beskriuwen.

HB

Myn soannen

De fabrikant Joe Keller, in man dy ’t it skoan dwaan kin en ien fan de “pylders fan de maatskippij” is wurdt achterfolge troch syn ferline en úteinlik ta de ûndergong dreaun. Dreaun troch ynklauwerigens hat er yn de oarloch gammele fleantúchmotoren levere oan it leger. Dêrtroch hat er de dea fan ferskeidene piloaten op syn gewisse. Yn in proses skoot er de skuld yn ‘e skuon fan in sakefreon. Kellers posysje en oansjen liket ûnskansearre, mar syn wrâld stoart noch yn as er derachter komt dat syn soan net yn ‘e oarloch sneuvele is. Oan dizze “heldedie” ûntliende de heit in part fan syn gloarje. De soan is lykwols yn de oarloch al achter de tsjustere praktiken fan syn heit kommen en hat út skamte him tekoart dien. Ek syn soan Chris ferliest syn heit op it stuit dat er beslút it âldershûs achter te litten.
Joe Keller sjocht yn dat er allinne dreaun waard troch habsucht en in falske leafde tsjinoer syn bern. Brutsen benimt er himsels it libben. KOMMINTAAR:
Al is dit stik net sa ferneamd as “Dood van een handelsreiziger” of “Sjoen op in distânsje” (sjoch beskriuwing dêr), ek “Myn soannen” is in yndrukwekkend stik. It is maatskippijkritysk fan aard en skreaun yn de styl fan it realisme. Foar amateurs dy ’t ris in earnstich stik spylje wolle is it seker spylber.

HB

Sjoen op ’n distânsje

De havenarbeider Eddie Carbone is fan Italiaanske komôf en kriget twa neven fan Sisylje op besite. Hoewol ’t se gjin ferbliuwsfergunning ha, wolle se dochs in kânske weagje yn “het land van de onbegrensde mogelijkheden”. De ûnderlinge spanningen yn de te krappe wenning, wêr ’t de neven by Carbones ûnderdûkt sitte, wurde ûndraachlik as de jongste neef Rodolfo fereale wurdt op de dochter fan Carbone, Catharine. De gefoelens komme fan beide kanten, mar Carbone wurdt út bangens om syn “famke” te ferliezen, ferskriklik ôfgeunstich. Uteinlik ferriedt er de twa neven by de plysje. Yn in slimme rûzje mei Rodolfo’s broer Marco, wurdt er twong om de tjirgjende Eddie Carbone mei syn eigen mes del te stekken.
Yn de earste en lêste sêne fan dit stik hearre wy it kommentaar fan de advokaat Alfieri. Fan de (Brooklyn) brêge ôf fertelt er oer de dreamen en it tekoart oan kânsen fan dy minsken “dêr ûnder” yn in fersutere arbeiderswyk.

Kommintaar:
Troch it ramtferhaal fan de advokaat kriget it stik in bysûndere maatskippijkrityske lading. Alfieri lit ús, de taskôger, om samar te sizzen út ‘e hichte wei delsjen op it gewrot fan wat wy hjoeddedei
“kânsearmen” neame soene.
Yn dit stik hat Miller de sosjale oanklacht en it drama fan de jaloerskens op in knappe wize byinoar brocht.

HB