Jo binne myn heit

/in /door

By in doopplechtichheid fan de foarname famylje Gerlsma, wiist in ûnbekende frou Willem Gerlsma oan as har heit.
As hy it net is, wa dan wol?
Wylst de kosteres de minsken troch de tiid loadst, siket har dochter om de echte heit. Der is, behalve in doop, in begraffenis en in hast mislearre houlik, ek noch in ferkeard begrepen gedicht foar nedich om doch noch ta in ‘happy end’ te kommen.
‘Jo binne myn heit’ jout in leafdefol portret mei in knypeach nei it plattelân dat der net mear is, dêr’t elkenien syn plak hie, mar guon ek net.

Dochsto it ljocht út

/in /door

Ald wurde wol elkenien, âld wêze net.
Trije freondinnen besykje mei harren partners om de keunst fan it âlder wurden ûnder de knibbel te krijen. Mar wat in mins ek fan doel is it libben docht wat der wol. En wat je al lang net mear foar mooglik holden, slagget soms ek noch wol. Yn seis scenes sjocht it publyk in pear fan de aaklike mominten dy’t it libben yn petto hat, mar ek de hilaryske, nuvere, idioate, absurde en leafdefolle mominten.

De Bugatti Konneksje

/in /door

Twa bruorren behearre oan ‘e râne fan in ôfgrun in alternatyf kueroard. Se lykje der net frijwillich te sitten. Se fiele harren de finzene fan de eigener, in mysterieuze hear Visser. Dy is nei in oanriding ferdwûn en it liket derop dat hy harren opdroegen hat om it kueroard te behearen. Sy wurde bystien troch de ûngrypbere Charles. Under syn lieding wurdt der foar in helpleas echtpear, dat arrivearret yn in stellen Bugatti, in bizarre ûntfangst taret. Wa’t in nij libben begjinne wol moat in soad ferduorje. Wylst de gasten harren yn in New Age-achtige sfear minskeûntearjende diëten foarskriuwe litte, komme kwestjes as frije wil en bestiet it tafal like ûntkomber as hilarysk oan de oarder. As de bruorren besykje oan harren lot te ûntkommen yn de Bugatti wurde se op it leste momint trappearre. Mar Charles is derfan oerstjûge dat se werom komme en lit se gean. Nei’t der in gangster oankommen is dy’t yn opdracht fan de hear Visser de romrjochte racewein opeaskjen komt, komme de bruorren frjemd genôch werom . Lykwols rekket de kûgel, dy’t de gangster op de bruorren offjurret, himsels en it soe samar kinne dat de bruorren harren frijheid werom fine wylst se harren fatale bestimming temjitte reizgje.

Sykje om suske

/in /door

´Sykje om suske´ is in famyljefoarstelling foar jong en âld, mei in protte humor en fantasy, wêryn’t dream en wurklikheid inoar ôfwikselje. It lit de syktocht sjen fan in jong famke nei it bestean fan in ûnbekend suske.
Dêrfoar moat se it geheimsinnige ferline fan har heit útplúzje. De sjaal fan beppe wiist har it paad. By de eigenwize tantes Ditsje en Datsje is it wol gesellich, mar as it om de minnares fan har heit giet sitte se Suske mear dwers as dat se har helpe.
Likegoed komt se de mysterieuze Madame Conivera op it spoar, dy’t – dêr is Suske fan oertsjûge – Suskes suske gefangen hâldt. It liket as sil de ynferkearde, mar djip fertrietige húsbaas, de hear Sûnderfrou, de boel yn de bulten jeie, mar gelokkich komt der help út in ûnferwachtse hoeke. Alles rint goed ôf, mar wol hiel oars as Suske tocht hie.
Suske do bist myn suske giet oer it langstme nei in lotsgenoat, nei selsstannichheid, mar ek oer de winsk om te ûntsnappen oan de deistige wurklikheid.

Appeltsje

/in , , /door

No ’t de famylje, wêr’t sy oan’t no ta wurke, fuort is, bliuwt de húshâldster allinne achter yn it lege hûs. Se is bang om yn harsels te praten, om’t se dan wer oan alderhanne dingen út it ferline tinkt. Ynienen wurdt se oansprutsen troch in appel dy ’t se opite woe. De appel stelt har gerêst en hat begryp foar har, mar ropt har ek op om it libben net samar foarby gean te litten. As har soan delkomt om har op te heljen, fret hy de appel op en makket sa har dream, ûnbedoeld, yn ien kear stikken. In oandwaanlike (hast) monolooch mei in absurd tintsje yn de foarm fan in pratende appel. (dy ’t op bân opnommen wurde kin of troch in akteur mei mikrofoan út de kûlissen wei spile wurde kin) De goedmoedige soan set mem op de ein wer wreed mei beide fuotten op ‘e grûn.
Dizze ienakter kin apart spile wurde, mar is ek diel fan in fjouwerlûk, neamd “Komme & Gean”. De húshâldster spilet ek yn de ienakter “Connie en Nico”, de soan Rudi yn de ienakter “Utwei”.

Utwei

/in , , /door

Nei slutingstiid rommet in servearster de stasjonsrestauraasje op. Mei tsjinsin lit se in fertutearze famke deryn, dat stiet te wachtsjen op “ien”. Under it skjinmeitsjen fertelt de servearster oer har “oansteande”. As se tinkt dat se it famke herkent, praat dy har hieltyd mear fêst yn har leagens en heale wierheden. Se beskuldiget Rudi, de freon fan de servearster. Mei de komst fan Rudi wurdt bytsje by bytsje dúdlik wat der tusken him en it famke wol en net foarfallen is. Nei de dramatyske ûntkoping bliuwe alle trije personaazjes ûntheistere achter. Misbegripen, hilaryske en pynlike mominten wikselje elkoar allegeduerich ôf yn dizze tragikomyske ienakter.
Dizze ienakter kin apart spile wurde, mar is ek diel fan in fjouwerlûk, neamd “Komme & Gean”.
It famke en de servearster komme yn “Ynstappe en Utstappe”foar; de ferloofde Rudi yn “Appeltsje”. It is ek mooglik om “Ynstappe en Utstappe”en “Utwei” tegearre as ien foarstelling te presintearjen.

Komme & Gean

/in , , , /door

Komme & Gean
.Alle fjouwer ienakters geane oer minsken dy ’t roerlings by elkoar lâns sjitte, sûnder dat se elkoar fêsthâlde kinne of mei-inaor fierder gean. dit tema kriget op ferskillende wize foarm: soms kluchtich, soms absurdistysk, mar dan ynienen mei in dramtyske ynslach.
De ienakters steane op harsels, mar foarmje ek in searje. Der is hieltyd ien personaazje út de iene ienakter, dy’t yn de folgjende ienakter weromkomt. Yn de lêste ienakter sjogge wy boppedat noch twa personaazjes út de earste ienakter werom kommen. Jo kinne dus ek de earste en de lêste yn ien foarstelling spylje.
Foar de wiidweidige beskriuwing fan de ienakters moatte jo nei de aparte titels:
1. Ynstappe & Utstappe: In âldere hear komt in nuveraardich, fertutearze famke tsjin op it perron en sy lit him yn betizing achter. In jonge man bemuoit him dermei.
2. Connie en Nico: In húshâlding pakt yn foar de fakânsje. Betizing om de twilling hinne jaget de boel yn’e bulten, as der in learaar komt mei de eksamenútslach. In gaoatyske húshâlding, mei fierders noch in leave, âlde húshâldster en in rôt.
3. Appeltsje: In âlde húshâldster bliuwt allinne achter. Se wol net oan it ferline tinke, en ek net oan de miste kânsen, mar it gebeurt dochs. In appeltsje daget har út.
4. Utwei: Yn in stasjonrestauraasje kriget in servearster besite fan it nuveraardige famke, dat pynlike dingen oan ’t ljocht bringt oer har oansteande.

Ynstappe & Utstappe

/in , , /door

Wylst in begjinnende omropster frjemde meidielings oer it perron ropt, sjogge wy in nuver, fertuterze famke op in bankje sitten. In âldere fertsjinwurdiger besiket om ‘e nocht om kontakt mei har te krijen, mar hy hâldt dêr úteinlik allinne in mysterieus foarwerp oan oer. As se fuortgien is, reagearret de man syn teloarstelling ôf op in argeleaze, weetlike learaar. Fia de learaar kriget it famke it frjemde kadootsje lettter werom.
Dizze licht absurdistyske ienakter kin apart spile wurde, mar ek diel fan it fjouwerlûk, neamd “Komme & Gean”. Sjoch fierder by de titel.
It ferhaal fan it famke kriget in ferfolch yn “Utwei”, de lêste ienakter fan dizze fjouwerlûk, wêr’t ek de omropster yn werom komt. it is ek mooglik om allinne dizze twa ienakters te presintearjen yn ien foarstelling. De learaar sjogge wy werom yn de ienakter “Connie en Nico”.

Connie en Nico

/in , /door

Midden tusken de koffers lit heit Gerard tryst de moedfearren hingje: in pre-fakânsje dipke. Hy is teloarsteld dat Nico net mear mei wol. Mem Caroline trunet har man oan om alles yn de auto te setten. Dochter Connie hat lokkigernôch mear begryp foar him. Sy wachtet yn spanning op de útslach fan har hereksamen. Dan komt de âlde húhâldster Hommie Nico oer it mad, dy ’t stikem weromkommen is út it argeology-kamp. Nico is net in jonge, mar de twillingsuster fan Connie ( spile troch deselde aktrise) en hjit eins Nicoline.
It docht bliken dat se in ferhâlding hat mei de learaar Edwin, dy ’t melde sil dat Connie slagge is. Neidat de knoffelige Edwin it útmakket mei Nicoline komme wy krekt goed yn de betizing. Heit tinkt dat Connie sakke is. Hommie besiket it weromkommen fan Nico ferburgen te hâlden. Mem Caroline ( “Ik bin om samar te sizzen Connie en Nico yn ien”) besiket om ‘e nocht de learaar yn te palmjen. Dy fersint him op ‘e nij as er Connie foar him hat. Tusken de bedriuwen besiket Arnold syn rotten te behoedzjen foar it asyl.
As de learaar úteinlik tige skrokken útnaad is, nimt mem Caroline it heft wer yn hannen: “we gean mei fakânsje”.
Dizze kluchtige ienakter, dy ’t tagelyk in parody op in klucht is, kin apart spile wurde mar is ek diel fan it fjouwerlûk, neamd “Komme & Gean”.
De learaar komt ek yn “Ynstappe & Utstappe”; de húshâldster yn “Appeltsje”.

De palingopera

/in , /door

Trije ferhaallijnen rinne troch inoar yn dit iepenloftspul. It earste giet oar de ûndergang fan de Firma Visser út Heech (en dermei fan de ieuwenâlde ielhânnel op Londen). It twadde oer it libben fan Bouke Annes Visser, de ferneamede komponist út Heech, dy’t sels ik koarte tiid yn de direksje sitte hat fan de Firma Visser en letter omswalkte yn Dútslân, Sweden, Holland en Italië.
De tredde ferhaallijn is eins net oars as it prebearjen fan de Heegemers om de (sabeare) ‘Palingopera’ fan Bouke Visser te rekonstruerjen en op te fieren. In taak dy’t tige komplisearre wurdt as de komponist persoanlik werom komt nei Heech om himsels der mei te bemoeien. En tagelyk in appeltsje mei it ferline te skillen. De ‘skuldfraach’ oer de ûndergong fan it famyljebedriuw spilet der yn in wichtige rol, mar ek it ferlies fan syn jongste broerke en de haat/leafde ferhâlding mei syn heit.
Njonken musyk fan Bouke Annes Visser wie der yn dit musykteaterstik ek musyk fan Sjoerd van der Veen. De tekst is yn it Nederlânsk en yn it Frysk.

Yn de jungle fan Borneo

/in , , /door

Suzanne wit net wat se dwaan moat. Albert, in jonge by har út de klasse hat har in briefke skreaun: “Leave Suzanne. In ûnbekende takomst leit foar dy”. Har freondinne Greta seit dat Albert ferkearing mei har ha wol, mar Suzanne hat al in freon, Eddy. Suzanne moat kieze, mar se hat leaver dat alles ien gehiel is, dat se gjin kar hoecht te dwaan. Eddy, no ja, dy is der gewoan. Hy is grappich, leaf en sêft, mar: “Do seist noait nee as ik ja sis. Do sjocht gjin wyt as ik swart sjoch. Do wolst noait al, as ik net wol mar net wit wat ik wol wol. Do bist tefolle sa as ik net wêze wol”.
Albert daget Suzanne út foar har dream te kiezen en fuort te gean út dizze “muffe learfabryk”. Hy wol nei de jungle fan Borneo om te helpen by it ferset tsjin it kappen fan in bosk. Albert hat Suzanne nedich om artikels te skriuwen foar de kranten dy’t him sponsorje. De kar is dreech genôch en dêrby wurdt Suzanne troch dreamen pleage, wêr’t se hieltyd twongen wurdt te kiezen. Se dreamt bygelyks dat mei Albert yn in hantsjettel sit en dat haadman Eddy it fjûr noch wat opstookt.
Tusken it skiekundeproefwurk en it skoft riert de hiele klas der yn om. Uteinliks twinge har klasgenoaten har in kar te meitsjen. Wat docht se?

Hoe grutsk wie Pier? / Hoe groot is Pier?

/in /door

Yn fjouwer grutte sênes (mei lieten en in prolooch fan dolfinen) wurdt it lêste part fertelle fan it libben fan Grutte Pier, de ferneamde Fryske held út it begjin fan de 16e ieu. Pier hat as boer alles ferlern troch omswalkjende, frjemde soldaten. Mei stipe fan de hertoch fan Gelre, wreekt er him no op de fijânnen fan de Fryske frijheid: de Bourgondiers en harren bûngenoaten, de Hollanners.
Yn de earste sêne sjogge we Pier en syn maten op de Sudersee in Hollânsk skip oermasterjen. Finzenen geane oerboard. It famke fan in Frysk ealman (dy’t de kant fan de Bourgondiers keas) byt lykwols bretaal fan har ôf. Sy neamt Pier in seerôver, dy’t net better is as syn fijânnen. Letter, by de haadman fan de Geldersen, sjocht Pier in mysterieusk famke, dy’t Pier lêstige fragen stelt. De Gelders haadman trunnet Pier oan yn Holland te plunderjen. Mar it sied fan de twifel docht syn wurk al.
As de dochter fan in bûngenoat fan Pier tjsin him ferklapt dat har heit in ferrieder is om’t er ek de kant fan de Bourgondiers kieze wol, wit Pier net rjocht mear hoe’t er it hat. Húshâldings wurden útinoar skuord en bûngenoaten lykje like min te betrouwen as fijânnen. Tsjin better witten yn lit Pier him noch ien kear foar it karke fan de hertoch fan Gelre spanne. Foar Fryslân smyt it neat op. Teloarsteld lûkt Pier him werom. Op syn stjerbêd krijt er op’e nij besite fan it mysterieuse famke: sy bliket syn eigen dochter ‘yn syn holle’ te wêzen, dy’t altiten socht hat nei har heit. Ek al hat er neat berikt, sy wit dat er dreaun waard troch leafde foar syn minsken, syn lân en foar de frijheid.
De mear earnstige tema’s yn dit stik wurde troch û. o. de dolfinen, de seelju, in nar en ek de famkes tsjinoer Pier ôfwikselle mei humor en in soad aksje.
Jongesrollen kinne ek troch famkes spile wurde. Foar bern fan acht oan’t fjirtjin.
Oarspronklik heal yn it Frysk, heal yn it Nederlânsk skreaun. Om’t er ek in Nederlânsktalige ferzy is soe men it stik TWATILICH spylje kinne (bygelyks Pier en syn maten plus de famkes Frysk, de rest yn it Nederlânsk).

It moat dochs in kear

/in , /door

Sieger, in jongen fan foar yn de tweintich, sit mei it jongere famke Ytsje yn syn bestelwein op in moaie simmerjûn oan in dyk fan de Yselmar. Ytsje krimmeneart oer de kjeld en it ûntbrekken fan in jiskebak. Oant Sieger lilk wurdt en fuort wol. Hy tocht dat sy hjirhinne woe om te frijen. Ytsje wjêrhâldt him derfan om te gean: se wol wol, mar se doart net. It docht bliken dat se in weddenskip mei har freondinne ôfsluten hat om ‘it foar de earste kear te dwaan’. En Sieger hat in reputaasje by de famkes, mient Ytsje.
Sieger sels kin net bot oer al dy ‘sekreten’ dy’t fuort mei him nei it stêdhûs ta wolle. Ytsje belooft net ferliefd op him te wurden. Nettsjinsteande de forsearre situaasje en de senuwen fan Ytjse komt it op it lêst dochs noch wat fan it frijen. Mar dan wurden se steurd troch in stel kweajongens. Slachtersfeint Sieger spat mei in mes de auto út en de jongens flechtsje. De al heal fereale Ytsje besiket noch wat wylst se útsjogge oer de mar, mar foar romantyk is it no te let. Se geane.

NB Foar ynformaasje oer ‘Hertejacht’ sjoch HOEKSTRA,L. – ‘Feesttinte’.
YTSJE komt ek foar yn ‘Winkelsintrum’ fan Jabik VEENBAAS;
SIEGER komt ek foar yn ‘Fûgelhutte’ fan Ytsje HETTINGA.
(Dit stik is earder útbracht ûnder de titel ‘Yselmardyk’.)