Der spylje Groeken mei: griene wêzens, bern mei griene triedden yn’t hier, griene neils ( pylken fan papier). Ien fan de groeken hat ien giele neil. Der is in mûnster mei 3 koppen. En beammen û.o. in tsjoenbeam. De tsjoenbean helpt Ploenk om ek griene neilen te krijen. Hy moat in blau suertsje by de Blaubrillen wei helje.
Dean, in jonge frou fan 30 jier, dy’t har troch de need net altyd ta deugd oansteld hat, is folslein op it goede paad terjochte kommen en dat wurdt bekroane troch har houlik mei de fabrikant de Jong, dy’t wol om ende by de 50 jier is en al in troude en in net-troude soan hat, mar dat dochs tige lokkich foar har liket te wurden.
Mar der komme komplikaasjes: De bern en benammen de jongste soan en de skoandochter, binne op jild fan de âlde hear út en dat komt troch dit houlik fierder fan harren ôf te lizzen. Dat as it pear fan de houliksreis werom komt, is der oars net ien thús as de húshâldster, dy’t de nije mefrou ek al mei skeane eagen oansjocht. As bliken docht dat beide soannen yn de tiid dat heit op reis wie har grutte bedragen út de saak taëigene hawwe, dan kriget heit in hertoanfal, dy’t slimmer is as de earste kear. In âlde muoike wit it stellene jild en de stellene auto fan de jongste soan werom te krijen en de jonge mefrou fynt út dat de húshâldster fan har húshâldjild troch de jierren tolve tûzen gûne efteroer drukt hat. Dat jild is der noch en dêrmei wurdt de skuld fan de âldste soan lyk makke.
By einsluten binne de bern harren jonge twadde mem tankber foar wat se dien hat, al komt der in skieding tusken de âldste soan en syn frou út fuort. It ‘laat geluk’ sit dan wol oan fêst dat Dean mei in wrakke man fierder moat. Mar wa wit komt it letter noch sa, dat se de âldste soan trouwe kin, want dat liket as reserve foar har no wol ynboud te sitten.
Dit stik is in skets fan in fakânsje fan Marten Bierma en syn frou Lysbeth. Der wurdt ûnder oaren in filosofy yn útarbeide oer it houlik (de ferhâlding man-frou) en fierder wurdt der ynsjoch jûn hoe’t dy ferhâlding by oaren (ek fakâansjepearen, dy’t se moetsje) is.
Der komt in pearke yn foar dat wol meiïnoar libbet, mar net troud is, in spantsje dêr’t de man alles, mar dan ek àlles fan regelje wol en dat ek besiket yn de omgong mei oare pearen; en fierder noch in dichter mei houliksproblemen en sa mear.
It spilet him ôf op in kampearterrein.
Frits Deen, skriuwer fan syn berop, hat in tige kreaze frou troud, mar fergiet al fan oergeunst as oaren mar nei har sjogge. It pear is befreone mei Fred Burns en syn húshâldster. En no fertinkt Frits syn frou derfan dat dy it mei Fred hâldt. Dat levert in slimme scène op.
Syn frou kin it net mear oan en mist ek de macht om ûnder de sitewaasje wei te kommen. Frits jout har dan in toanielstik te lêzen, dêr’t er harren sitewaasje yn dramatisearre hat. In sitewaasje dy’t útrint op neat minder as in moard. Fuort dêrnei wurdt Frits yn ‘e bosk dea oantroffen en komt de plysje yn it spul. Fred wurdt hâlden foar de skuldige, mar oan ‘e ein docht bliken dat it selsmoard west hat, mei de bedoeling om Fred – en tagelyk ek syn frou – te treffen.
In lûdbân bringt op ’t lêst de oplossing.
In toanielploech kriget fan syn regisseur de opdracht om foar in folle seal in stik te ymprovisearjen, amper sonder tarieding. As Tony, ien fan harren, de gelegenheid te baat nimt om einlings himsels te wêzen en syn leafde foar in kollega ‘útspilet’, komt der skeel oer doel en wêzen fan spiler en spyljen.
Ernest, de dreamer, siket dêrfoaroer nei de betsjutting fan wat der bart en hy wol net witte fan toanielmanierkes dêr’t de wierheid achter beskûle bliuwt.
Hy wit no foargoed dat er ongeskikt is en keart it toaniel de rêch ta.
Duotsje Simpel, in kreas frommeske fan 26 jier, hâldt der op in lyts doarpke in winkeltsje yn jern en bân op nei. Har hûs en har hert geane beskûl efter in dûbele rige petunia’s, oant op in dei in man rûchwei troch dy blommen hinnewâdet. Fuort dêrnei stiet dy frjemde man by har yn ‘e winkel en hy bringt har om sa mar te sizzen it ‘boadskip fan har libben’. Nei in yngeand petear seit se him ta, him op in wonderlik oarde moetsje te sillen, om har sadwaande foar altyd te feroarjen, te bekearen ta it libben. Mei dy wissichheid lit se har winkeltsje foar altyd yn ‘e steek om ôf te reizgjen nei…. it grutte ûnthjit.
Oan te rieden foar selskippen dy’t ris wat oars bringe wolle as de bewende komyske ienakters.
De oandwaanlike soargen fan in jonge heit-en-mem om har earsteling wurdt yn dit stikje op in alderivichst aardige wize de gek mei stutsen. Op in dei wurdt it kleine húshâldinkje mei syn fêst ritme brutaalwei fersteurd fan de komst fan in freon mei in tige eigen libbensstyl. En as fuortdêrnei pake en beppe ek noch komme, hat fral de mem hâlden en kearen om de boel op regel te hâlden en o, der is sa folle….
Kostlik, sa ’t Heijermans it hele dwaan en litten sa te sizzen ‘ophinget’ oan in keamerskerm, as hoeder fan it rike besit, en de soargeleaze freon as komysk tsjinwicht fungearje lit.
It spilet yn in fertrek fan in Amerikaanske hierkazerne. Joe is in skriuwer, waans mem stoarn is en waans suster (dêrtroch?) de brede wei opgien is. It skriuwen slagget Joe net al te bêst. Hy sil ferhúzje. Wêrhinne?
Syn freon is by him op it stuit dat de ferhuzers komme. Joe is út syn dwaan. Hy sjocht ûnderskate mominten út syn libben, dy’t yn flash-backs toand wurde en dy’t in dramatysk effekt hawwe. Syn ferhâlding ta syn mem, syn suster en syn heit wurde dúdlik.
It is in lang ôfskie út in bekende wrâld mei fertroude dingen nei…. in ûnwisse takomst.
In dramatysk stikje toaniel dat him om ca. 1900 ôfspilet foar de poarte fan in tichthús, dêr’t famyljeleden (de heit, de frou en it soantsje) fan in finzene wachtsje op syn frijlitting.
In keamer yn de beruchte ‘Tower’ fan Londen (ca. 1554), dêr’t prinsesse Lysbet, beskuldige fan heechferrie, har lêste dagen slite moat, as de Keninginne, har bloedeigen suster, net ta ynkear komt.
Troch de wei fan in trucje, dêrby holpen troch in hofdame fan Lysbet, sonder dat dy dêr weet fan hat – wit se de Keninginne te belêzen en sa by har yn in goed bledsje te kommen.
Spilet yn 1898 yn in lyts roomsk fabryksplakje oan hûs fan pastoar Bos, dy’t as geastlik riedsman in bestjoersgearkomste meimakket tsjin ‘e tiid fan it stimmen.
De taktyk dy’t menhear-pastoar tapasse wol by de foarljochting oan syn parochianen sjit ien fan ‘e mannen sadanich yn ’t ferkearde kielsgat, dat it útrint op grut trelit.
Karakterstikje!
Nei de begraffenis fan de algemien achtenearre winkelman Hartshorne, sitte in mennich dierbere goekunden har meilibjen tsjin de widdo – Ida – breed út te mjitten. Dan wurdt der skille en ferskynt der in frjemdling dy’t har oankundiget as Mefrou Hartshorne….
Tritich jier lyn is se by H. weirûn en se ferget fan Ida – dy’t noait mei de ferstoarne troud west hat – dat dy har yn ‘e hûs nimme sil om ’t se allinne stiet sûnt har soan nei Amearika tein is. Sa net, dan sil se it ‘skandaal’ foar de bûtewacht bekend meitsje. Ida jout ta. Mar net út eangst foar de sjantaazje fan Mildred. Sels fertelt se har freondinnen dat se al dy jierren mei Edward libbe hat as syn frou. En tegearre begjinne se opnij, op gelikense foet no.
In brokje leafdestragyk achter de skermen fan it sirkuslibben. Haadpersoan is de kloan Aujust, dy’t nei in slim beropsongelok lang de âlde net mear is, ek al docht er wer wat nûmerkes mei en dy’t boppedat sûnt dy tiid by syn frou folslein net mear yn tel is. Under it ôfdraaien fan it programma komt it yn ‘e klaaitinte ta in ferheftige rûzje as syn fermoeden oangeande syn oare helte (dûnseres yn it sirkus) befestige wurdt.
Amper wit er him foar in moard op har te hoedzjen, as Funny oan it uterste ta yn har haat behurdet, stiet dan yn bestân om it sirkus sonder har farwol te sizzen, mar by eintsjebeslút krûpt it bloed wêr’t it net gean kin. En by it sakjen fan it doek bliuwt er iensum, as in geastlik wrak, achter.
Yn in lân mei in totalitair bewâkd wennet Immanuel, in kranteskriuwer, mei syn frou Maria. By harren thús komme no en dan temûk twa freonen, in advokaat en in akteur, om te kaartspyljen: it iennige dêr’t se de geast noch wat linich mei hâlde kinne. As se wer ris byelkoar binne, fynt Maria yn ‘e gong ûnder de kapstok in pinning fan de geheime plysje. Op dat stuit wit elk dy’t dêr is, dat der ûnder harren in ferrieder is. It wurdt in benearjende sitewaasje. Op it lêst reitsje de freonen de doar út en docht it bliken dat de man en de frou elkoar ek net fertrouwe. Foaral omdat de man seit dat er perfoarst de doar noch út moat, let op ‘e jûn. En tewyl’t er der út is, wurdt der oanskille en freget in frjemde man oan Maria him it ding te jaan dat dêr troch in oarenien fergetten is. Se jout him de pinning mei.
Se bliuwt oan ‘e ein sitten mei de frage wa ’t ûnder de lju dy’t by harren thús west hawwe, har man ynbegrepen, de ferrieder is…. Se komt der net út en bliuwt brutsen achter.
By in sikenhûs is in frou binnenbrocht, dy’t stoarn is sûnder dat se dêr wisten wa ’t wie en sûnder dat der yn it skoft dat de frou dêr lein hat famylje opdaagjen kommen is. Dit gefal achten de dokters gaadlik om te brûken yn de snijkeamer en de studinten der wat fan leare te litten. Begroeven kin der dan net mear wurde.
In dei of wat letter komme der by it sikenhûs in soan en in dochter fan de frou om te freegjen nei harren mem. Se hearre dan dat se stoarn is, mar as se freegje om it omskot, wurdt der sein dat dat der net mear is en dat se it dus net meikrije kinnen om it, neffens bedoeling, neist harren heit te beierdigjen. De soan oppert dan dat de mem wol yn ‘e snijkeamer bedarre wêze sil. As er dêr gjin ôfdwaande ûntkenning fan kriget, pakt er út tsjin de doktoaren en ferwyt er harren de eigen stân foar sokke praktiken te sparjen en earmelju te brûken om neaken en dea for de studinten te kyk te setten. De dokters beswarre him der gjin skandaal fan te meitsjen, mar hy kin harren fan datoangeande neat ûnthjitte. De hearen fertrouwe der op dat de oerheden harren net falle litte sille.
Dan giet elk wer oan syn wurk.
In dochter sit nei it ferstjerren fan har mem yn dy har âlde spullen om te sneupen. Der komme har allegearre dingen fan earder yn ’t sin, dy’t meiïnoar út’e doeken dogge hoe’t dy mem sawat wie en ek hoe’t de ferhâlding mem-dochter wie. De mem sels spilet bytiden efkes mei, mar is meastentiids net goed te sjen, omdat de spot op ‘e dochter stiet.
Fuort nei it ferstjerren fan har mem, is Cornelia Scott (60) yn ‘e kunde kommen mei Grace Lancaster (45) en sûnt dy har man ferstoar, wenje se byinoar yn. Grace hjit de sekretaresse fan Cornelia te wêzen.
Cornelia is in foars, suver autoritair type, út ‘e súdlike kontreien fan Amearika. Grace hat in klien en fyn postuer.
Tusken de beide froulju is wat dat net útsprutsen wurdt en dêr’t elk nei riede kin. Men mei oannimme dat it mei de yntime gefoelens te krijen hat, ek al omdat Cornelia oan Grace 15 roazen jout, as se 15 jier byinoar binne. Tusken de froulju is in ferhâlding ûntstien dêr’t it hoe en wat net dúdlik fan trochkomt, mar dy’t by beide in spanning bewurke hat. Dy spanning uteret him by Cornelia yn it berikken fan de heechste funksje(s) yn it ferieningslibben en by Grace kin dy spanning net rjocht in útwei fine en friget in oerspanning.
## Dit stik is net mear leverber. Jo kin fan dit stik gjin boekjes mear keapje. Wol ha we noch in pear sichtboekjes, se kinne dus noch wol lêzen wurde.
As jo dit stik spylje wolle, matte jo sels de boekjes kopiearje.
In dramatysk barren út ‘e tiid fan lang ferlyn doe’t yn ‘e grutte stêden de striid om in pear sint lean mear foar de arbeiders faak útrûn op reboelje tusken wurkwilligen en stakers, as grutte kloften plysje en soldaten de strjitten opstjoerd waarden om opstannelingen del te bêdzjen.
‘Op foar de frijiheid op! Fuort mei de slavernij. Weits op, weits op! Foar ’t hillich rjocht fan minsken stride wy.’
Dokter Larsen en syn frou hawwe in skoftsje lyn in lytse pop krigen. Beide binne se ridlik gau ta de ûntdekking kommen dat it jonkje blyn is, mar se doare it elkoar net te bekennen en namste mear lije se der ûnder. Se sonderje har mear en mear fan elkoar ôf en beide witte se mei de sitewaasje gjin ried mear. De mem bidt God om de stumper hjirwei te nimmen; de heit tinkt oan in spuitsje foar altyd…. In kollega wit it him ynearsten ôf te praten, mar yn in moedeleaze bui grypt er op ‘e nij nei it deadzjende gif; op dat stuit komt syn frou der yn en komt him oer ’t mad…..
De dramatyske sêne dy’t dan folget, rint út op in fermoedsoening en… berêsting yn it lot, alhoewol…….
In ‘sabeare hear’ wit op in ynleine wize en troch in falske beskuldiging fan stellerij ûnder syn drankrekken wei te kommen, neidat er it om ‘e nocht besocht hat mei de betsjinsters oan te lizzen.